Graffiti:Υποδεέστερη μορφή τέχνης ή ειλικρινής κραυγή διαμαρτυρίας στο σύγχρονο αστικό τοπίο της Αθήνας;....της Δρ Στέλλα Μουζακιώτου.

Παρουσιάζει η ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΗΛΙΑΚΟΠΟΥΛΟΥ

Ο ιδανικότερος καμβάς για να ξεδιπλώσει κάποιος τη ζωγραφική του ικανότητα δεν είναι πάντα ο κλασικός, αυτός δηλαδή που βρίσκεται στο καβαλέτο. Οτιδήποτε μπορεί να αναδείξει την έμπνευση και τη δημιουργικότητα του καλλιτέχνη είναι αποδεκτό και ενίοτε ιδιαίτερα εντυπωσιακό και επιβλητικό στην όψη. 

Δρ  Στέλλα Μουζακιώτου Καθηγήτρια της Ιστορίας της Τέχνης στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, Επιμελήτρια Εκθέσεων

Στη συγκεκριμένη περίπτωση, αφήσαμε τα ατελιέ ή τις γκαλερί, όπου φιλοξενούνται έργα τέχνης, και βγήκαμε στους δρόμους και τους τοίχους της σύγχρονης Αθήνας για να συναντήσουμε τις δημιουργίες των καλλιτεχνών του δρόμου μέσα από μια προσπάθεια να αποκωδικοποιήσουμε τα μηνύματα που μας προσφέρουν απλόχερα και εμείς τις περισσότερες φορές τα προσπερνάμε αδιάφορα… ή ακόμα χειρότερα….. αντιμετωπίζουμε υβριστικά τους δημιουργούς τους!     

Αρκετές φορές, το αποτέλεσμα της δουλειάς τους είναι εντυπωσιακό και μεταμορφώνει το άγονο αστικό τοπίο της πρωτεύουσας σε κραυγή διαμαρτυρίας για τα τραγικά και αδιανόητα  πολιτικά γεγονότα που βιώνει ο τόπος μας.

Φράσεις σχετικές με την πολιτική κατάσταση της χώρας μας, συμβολικές εικόνες αλλά και μηνύματα «φυτρώνουν» στους τοίχους, κάνοντας προφανές το ενδιαφέρον των δημιουργών τους για την προβολή των συνεπειών της σύγχρονης πολιτικής λαίλαπας  που καυτηριάζει τα όνειρα και τις ελπίδες όλων των Ελλήνων.

Δύσκολα θα συναντήσεις στην Αθήνα έναν δρόμο χωρίς σύνθημα ή κάποιο γκράφιτι. Αρκετά από αυτά πετυχημένα, κάποια άλλα....ακαλαίσθητες μουτζούρες που υποτροπιάζουν την ήδη υποβαθμισμένη αισθητική της πόλης μας.

Υπάρχουν κάποιοι που γράφουν για την πλάκα τους, χωρίς να επιδιώκουν κάτι συγκεκριμένο μέσα από αυτήν την ενέργεια.....«επαναστάτες χωρίς αιτία» θα έλεγαν κάποιοι… υπάρχουν όμως και  άλλοι που μέσα από τις δημιουργίες τους αποτυπώνουν τους φόβους, τις ανασφάλειες, τα αδιέξοδά τους. Όπως και να ’χει, το αποτέλεσμα είναι το ίδιο: η Αθήνα είναι η πρωτεύουσα του συνθήματος!

Ένα παλιό και εγκαταλελειμμένο κτίριο στο κέντρο της  πρωτεύουσας μετατρέπεται  σε επίκεντρο ενδιαφέροντος εξαιτίας ενός εντυπωσιακού γκράφιτι που το αναμόρφωσε και του έδωσε νέα ζωή. Ο φακός του φωτογράφου Γιάννη Βέλλη καταγράφει τον ανώνυμο καλλιτέχνη του δρόμου, που «χτύπησε» για άλλη μια φορά στους δρόμους της Αθήνας, δημιουργώντας ένα ιδιαίτερα ευρηματικό γκράφιτι που αποκαλύπτει με έξυπνο, ειρωνικό και τραγικό ταυτόχρονα τρόπο τις συνέπειες της «επέλασης» του μνημονίου στη χώρα μας.

Στην εικόνα 1 βλέπουμε έναν Αϊ Βασίλη διαφορετικό από αυτόν που μέχρι τώρα γνωρίζαμε! Το όνομά του σαρκαστικό και ευρηματικό.....«Άδειος Βασίλης»!! Ο  παχουλός γελαστός κύριος με την άσπρη γενειάδα, τα ροδαλά μάγουλα και την κόκκινη φορεσιά μοιάζει με ένα ξεχασμένο όνειρο που επιβιώνει μόνο στην αθώα φαντασία των παιδιών.

Ο πλέον αγαπημένος ήρωας, κυρίαρχο πρόσωπο του εορτασμού της Πρωτοχρονιάς και των Χριστουγέννων, έχει παρέλθει ανεπιστρεπτί! Τη θέση του έχει πάρει μια αποστεωμένη από την πείνα μορφή ενός καλοκάγαθου γέροντα, που με άδειο βλέμμα, κοιτάζει αφηρημένα σαν να αναπολεί τις όμορφες μέρες που φαίνονται πια  μακρινές αναμνήσεις μιας άλλης ζωής.  Η κόκκινη στολή του φθαρμένη, γεμάτη τρύπες και μπαλώματα, ενώ τα δάχτυλα των ποδιών του γυμνά, χωρίς κάλτσες, προβάλλουν μέσα από τα τρύπια παπούτσια του. Μοιάζει μπερδεμένος και προβληματισμένος, όπως ο σύγχρονος Έλληνας μέσα στη δύνη των απρόβλεπτα καταιγιστικών εξελίξεων που βιώνει.

Σε μια προσπάθεια να αναστηθούν από τις στάχτες τους τα σύγχρονα κοινωνικοπολιτικά μηνύματα και να μεταμορφωθούν σε ουσιαστικά έργα τέχνης με το χρώμα και τη φαντασία των καλλιτεχνών του δρόμου, συναντούμε θέματα πιο νοσηρά και αποκρουστικά στην όψη.

Στην εικαστική αυτή σύνθεση, οι σκοτεινές δυνάμεις κυριαρχούν, έχουν τον πρωταγωνιστικό ρόλο, αναλαμβάνοντας το αποκρουστικό έργο της αλλοίωσης του εγκεφάλου των πολιτών. Δαιμονικές μορφές, με φτερά πουλιών και κρανίο για πρόσωπο, εργάζονται με ιδιαίτερη προσοχή πάνω από τον ανθρώπινο εγκέφαλο με σκοπό τον ακρωτηριασμό του από κάθε κριτική σκέψη που θα λειτουργήσει επιθετικά και ανατρεπτικά στα επικίνδυνα σχέδια των αφεντικών τους. Το θέμα είναι ιδιαίτερα ευρηματικό και πλούσιο σε μηνύματα που έχουν πολλούς αποδέκτες!

Συχνά, τις εικόνες γκράφιτι στους τοίχους των αστικών κέντρων τις συνοδεύουν φράσεις που οι δημιουργοί τους τις διατυπώνουν με σκοπό να αστειευτούν ή να περάσουν κάποιο πολιτικό ή κοινωνικό μήνυμα στον κόσμο, ακόμη να δηλώσουν την οργή ή την αγανάκτησή τους και πολύ συχνά τον έρωτά τους για κάποιο πρόσωπο! Ας θυμηθούμε όλοι το: «Λίτσα, σ’ αγαπάω»!!!! Όμως, στην περίπτωσή μας θα επικεντρωθούμε σε ένα μήνυμα που αναδεικνύει με τον πιο συνοπτικό και σαρκαστικό τρόπο την εικόνα της Ελλάδας στη σύγχρονη ευρωπαϊκή πραγματικότητα.

Η εικόνα 3 έχει τίτλο «Ελλάδα, το επόμενο οικονομικό μοντέλο» και παρουσιάζει μια όμορφη μελαχρινή κοπέλα, ντυμένη με τα εντελώς απαραίτητα, να κάνει πασαρέλα στη σύγχρονη πολιτική σκηνή με το ένα πόδι σε δεκανίκι. Η μετέωρη θέση της Ελλάδας στην παγκόσμια οικονομία και το ουτοπικό όραμα για αναίμακτη έξοδό της από την κρίση κυριαρχεί στη σκέψη του δημιουργού αυτού του ευφάνταστου έργου τέχνης που κοσμεί τους αθηναϊκούς δρόμους. Πρόκειται για την περίπτωση που η εικόνα και το κείμενο αλληλοσυμπληρώνονται  με εύστοχο τρόπο και μόνο μαζί μπορούν να ερμηνευθούν με επιτυχία. 

Λένε ότι το γκράφιτι φοβίζει τους ανθρώπους και συμβολίζει την παρακμή της κοινωνίας......μήπως όμως κρύβει μέσα του και αλήθειες που όλοι μας θα θέλαμε να είχαμε τον τόπο......και τον τρόπο να εκφράσουμε......ή καλύτερα......να φωνάξουμε;